Który jest rok w Chinach?

04/10/2010

Ktoś trafił na mego bloga, pytając google’a “który jest rok w Chinach?”.
Odpowiedź brzmi – 2010 .
Ale oczywiście nie jest to takie proste, hehe. W życiu codziennym, jak również publicznym, w Chinach używa się “naszego” zachodniego kalendarza. Więc Chińczycy też mają teraz rok 2010. Jednak tradycyjny kalendarz chiński nadal istnieje i nadal jest używany – głównie do obliczania, na kiedy przypadają tradycyjne święta, a także w astrologii. Papierowe kalendarze podają daty według obu systemów (“zachodnia” jako główna, chińska drobniejszym drukiem), telefony komórkowe wyposażone są nie tylko w kalkulator, przelicznik walut, miar i wag, gry, itp, ale i w przelicznik obu kalendarzy. Więc tradycyjny system zdecydowanie nie odszedł do lamusa.
W systemie tradycyjnym nie istnieje żaden absolutny punkt odniesienia, żaden “rok zerowy”, analogiczny do naszego roku narodzenia Chrystusa czy muzułmańskiego roku hidżry (= ucieczki proroka Mahometa z Mekki do Medyny), który wyznaczałby początek rachuby.
Lata w tym systemie liczy się w cyklach sześćdziesięcioletnich. Obecnie mamy dwudziesty siódmy rok cyklu, oznaczany jako 庚寅 (geng1 – yin2) i jest to rok metalowego tygrysa. Po sześćdziesiątym roku cyklu nastąpi pierwszy rok następnego cyklu.. i tak w koło Macieju .
Dlaczego akurat sześćdziesiąt lat tworzy cykl? Z wymieszania mitologii lub historii z astronomią, jak się zdaje..
Zacznijmy od początku, czyli od dziesięciu niebiańskich pni i dwunastu ziemskich gałęzi.
W epoce Shang ([czyt. szang] 1766 p.n.e. do 1122 lub 1027 p.n.e) wierzono, że istnieje dziesięć słońc, i że codziennie wschodzi inne z nich – tak przez dziesięć kolejnych dni, a potem od początku. Dlatego szangowski tydzień miał 10, a nie – jak nasz – 7 dni. Tak wygląda wątek mitologiczny. Z kolei niektórzy badacze sądzą, że owa dziesiątka oznaczała liczbę klanów pod rządami Szangów (wątek historyczny). W każdym razie liczba ta była bardzo istotna. Każde ze słońc (każdy z klanów?) miało swoją nazwę i są to te same nazwy, którymi określa się owych “dziesięć niebiańskich pni”, stanowiących podstawę cyklu sześćdziesięcioletniego. Nazwy te stosuje się do dziś także poza kalendarzem, jako odpowiednik naszych oznaczeń w rodzaju a), b), c) itd. (podobno) czy np. w oznaczeniach chorób (wirusowe zapalenie wątroby typu A i B = wirusowe zapalenie wątroby typu 甲 i 乙).
Dwanaście ziemskich gałęzi wywodzi się natomiast z badań astronomicznych. Starożytni astronomowie chińscy zaobserwowali, że cykl obiegu Jowisza wokół Słońca wynosi 12 lat ziemskich, podzielili jego ekliptykę na 12 odcinków i każdy z nich stanowił “ziemską gałąź”. System dwunastu ziemskich gałęzi był czysto naukową metodą pomiaru czasu.
Z połączenia systemu dziesięciu niebiańskich pni i dwunastu ziemskich gałęzi powstał cykl sześćdziesięcioletni. Dlaczego je połączono, nie mam pojęcia . Poniżej schemat łączący wszystko w całość; N – niebiańskie pnie, Z – ziemskie gałęzie.
N Z lata
1 1 1984 (początek bieżącego cyklu)
2 2 1985
3 3 1986
4 4 1987
5 5 1988
6 6 1989
7 7 1990
8 8 1991
9 9 1992
10 10 1993
1 11 1994
2 12 1995
3 1 1996
4 2 1997
5 3 1998
6 4 1999
7 5 2000
8 6 2001
9 7 2002
10 8 2003
1 9 2004
2 10 2005
3 11 2006
4 12 2007
5 1 2008
6 2 2009
7 3 2010 (27 rok cyklu)
8 4 2011
9 5 2012
10 6 2013
1 7
2 8
3 9
4 10
5 11
6 12
7 1
8 2
9 3
10 4 2023
1 5
2 6
3 7
4 8
5 9
6 10
7 11
8 12
9 1
10 2 2033
1 3
2 4
3 5
4 6
5 7
6 8
7 9
8 10
9 11
10 12 2043 (koniec bieżącego cyklu)
1 1 2044 (początek kolejnego cyklu)
2 2 2045
itd.
Jak widać, cykl zaczyna się od pierwszego pnia niebiańskiego i pierwszej gałęzi ziemskiej. Taki układ powtórzy się dopiero po sześćdziesięciu latach. Właśnie dlatego jest to cykl.
Tak więc można chyba po polsku powiedzieć, że mamy obecnie “rok siódmego pnia niebiańskiego i trzeciej gałęzi ziemskiej”. Mam nadzieję, że to satysfakcjonująca odpowiedź?
Mój telefon wskazuje dziesiejszą datę wg kalendarza tradycyjnego jako: 庚寅 虎年 八月 廿七 , co oznacza w kolejności: siódmy pień niebianski, trzecia gałąź ziemska / rok tygrysa / ósmy miesiąc / 27 dzień.
Jeśli ktoś ma jakieś pytania odnośnie Chin, coś go szczególnie interesuje, na ile potrafię, chętnie odpowiem. Proszę pisać np. w komentarzach..